Kiedy sens przepisów nie zgadza się z oczekiwaniami

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprzeciwia się umowom nieuczciwym, ale służy radą, jak nie spłacać kredytów – wyrok z 11 grudnia 2025 r. C-767/24.

Trybunał Sprawiedliwości UE wydał 11 grudnia 2025 r. wyrok prejudycjalny w sprawie C-767/24, aprobujący zarzuty procesowe, przez które konsument uchyla się od spłaty zobowiązań wobec banku i został przez bank pozwany o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (świadczenia nienależnego). Wypada więc przypomnieć przepisy obowiązujące w tym zakresie.

Nieważne czynności prawne rozlicza się bezpodstawnym wzbogaceniem z kodeksu cywilnego

Kiedy czynność prawna jest ważna, to wywołuje skutki prawne (art. 56 k.c.), w tym wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów. Natomiast czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna (art. 58 k.c.) – skutków prawnych nieważnej czynności nie ma. Umowa nieważna w sensie prawnym nie istnieje – jednak jest faktem i tworzy stan faktyczny. Dlatego nieważne czynności prawne generują stany faktyczne, podlegające rozliczeniu jako bezpodstawne wzbogacenie.

Stan faktyczny nie może być ważny lub nieważny, takie cechy przysługują wyłącznie zdarzeniom prawnym. Stany faktyczne powstają bez względu na to, czy do nich doprowadziły ważne, czy nieważne czynności prawne. Przepisy kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast.) odnoszą się tylko do faktów powstałych z nieważnych czynności prawnych. Fakty powstałe z ważnych czynności prawnych podlegają umowom i prawu umów....